Έχοντας συμπληρώσει ένα μήνα και πλέον μέσα στο σπίτι, είναι φυσιολογικό και πιθανό να εμφανισθούν αισθήματα άγχους, ιδιαίτερα στα παιδιά. Ποιοί είναι όμως οι λόγοι που η παρούσα κατάσταση μπορεί να μετατραπεί σε αγχογόνο παράγοντα για τα παιδιά; Και εάν αυτό συμβεί, πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;
Τόσο το κλείσιμο των σχολείων όσο και τα περιοριστικά μέτρα που λήφθηκαν, και δη ο κατ’ οίκον περιορισμός, που επήλθε ως αντιστάθμισμα στην παρουσία και την ταχεία εξάπλωση του covid-19, έχουν άμεση συνέπεια την ανατροπή της καθημερινότητας και της ρουτίνας στη ζωή των παιδιών. Ακριβώς η ρουτίνα αυτή, αν και κουραστική ορισμένες φορές, συνιστά στη ζωή των παιδιών (ακόμα και των ενηλίκων) ένα είδος ασφάλειας και σιγουριάς, και, ως εκ τούτου η διατάραξή της –όπως συνέβη στην περίπτωση του κορωνοιού- μπορεί να προκαλέσει αισθήματα ανησυχίας στα παιδιά και ιδιαίτερα στα μικρότερα, που ίσως δυσκολεύονται να συλλάβουν πλήρως τις προεκτάσεις της πανδημίας. Σε αυτή την περίπτωση ιδιαίτερα ωφέλιμο θα ήταν να σιγουρευτούμε πως το παιδί έχει καταλάβει τι είναι ο κορωνοιός, να ακούσουμε και να απαντήσουμε με απλά λόγια σε τυχόν απορίες του. Ταυτόχρονα, υψίστης σημασίας είναι να φροντίσουμε ώστε το παιδί, ακόμα και κατά τη διάρκεια της καραντίνας, να ακολουθεί μια ρουτίνα στις καθημερινές του δραστηριότητες, τόσο για να αποφευχθούν αισθήματα απορρύθμισης, όσο και για να μπορέσει μετά τη λύση των περιοριστικών μέτρων να επανέλθει ευκολότερα στους πρότερους ρυθμούς του.
Μια άλλη αιτία, που ενδεχομένως να αποτελεί πηγή άγχους για τα παιδιά είναι η επιβεβλημένη απόσταση από τα αγαπημένα πρόσωπα, όπως παππούδες γιαγιάδες, κτλ. Φυσικά, στα αγαπημένα πρόσωπα συγκατελέγονται και οι φίλοι. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις σύγχρονες εφαρμογές τεχνολογίας, όπως την κλήση μέσω εικόνας, έτσι ώστε το παιδί να κρατήσει την επικοινωνία με τα αγαπημένα του πρόσωπα, αλλά και να καταλάβει πως «δεν είναι μόνο του», πως η κατάσταση αυτή έχει καθολικά χαρακτηριστικά.
Άλλο ένα σημείο, με το οποίο θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, είναι η συνεχής έκθεση του παιδιού στα μέσα ενημέρωσης. Σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούμε να «αποκόψουμε» το παιδί από την πραγματικότητα ∙ ωστόσο, δεν ενέχει κανένα όφελος το να δέχεται πληθώρα «αφιλτράριστων» πληροφοριών, των οποίων συχνά το νόημα μπορεί και να παρερμηνεύεται από παιδιά μικρότερης ηλικίας. Αντίθετα, δεδομένου ότι τα ειδησεογραφικά δελτία αναφέρονται συνεχώς στον κορωνοιό, την ταχεία εξάπλωσή του και τις αρνητικές συνέπειές του, χρησιμοποιώντας πολλές φορές βαρύγδουπες εκφράσεις που φέρουν βαρύ συναισθηματικό φορτίο, είναι πιθανόν, έστω και υποσυνείδητα, το παιδί να κατακλυστεί από αρνητικά συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένων και αγχογόνων συναισθημάτων. Συνεπώς, φροντίζουμε να ενημερωνόμαστε σε καθημερινή βάση, να συζητάμε όλη η οικογένεια γύρω από τα θέματα της επικαιρότητας, να εξηγούμε στα μικρότερα μέλη το νόημα των γεγονότων, αλλά δεν αφήνουμε άσκοπα την τηλεόραση όλη μέρα ανοιχτή.
Τέλος, δεν ξεχνάμε πως σε αυτή την ιδιάζουσα κατάσταση περιορισμού που βιώνουμε, το παιδί έχει την ανάγκη της συναισθηματικής, αλλά και της σωματικής εκτόνωσης. Οπότε, προσπαθούμε να αφιερώσουμε χρόνο για να συζητάμε τακτικά μαζί του, και το προτρέπουμε να εκφράσει τα συναισθήματα του. Παράλληλα, επιλέγουμε δραστηριότητες που δημιουργούν αισθήματα χαράς και ηρεμίας, όπως περιπάτους και άθληση σε εξωτερικούς χώρους χωρίς συνωστισμό ή ακόμα και στην αυλή μας, εάν διαθέτουμε. Άλλες δημιουργικές ασχολίες μπορεί να είναι η κηπουρική, η ανάγνωση παραμυθιών- λογοτεχνικών βιβλίων, οι χειροτεχνίες, η ζωγραφική.
Συνοψίζοντας, για να αποφύγουμε- καταπολεμήσουμε το άγχος που μπορεί να εκδηλώνουν τα παιδιά ένεκα των ημερών, φροντίζουμε:
- Να δώσουμε απαντήσεις, με τρόπο κατανοητό, σε απορίες του παιδιού σχετικά με τον κορωνοιό.
- Να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε μια ρουτίνα που να αφορά στις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού.
- Να διατηρήσουμε την εξ’αποστάσεως επικοινωνία του παιδιού με αγαπημένα πρόσωπα.
- Να ελέγχουμε την ποιότητα αλλά και την «ποσότητα» των πληροφοριών στις οποίες γίνεται αποδέκτης το παιδί.
- Να επιλέγουμε δραστηριότητες που επιτρέπουν την συναισθηματική και σωματική εκτόνωση του.
Ας οπλιστούμε, λοιπόν, με υπομονή και ανθεκτικότητα απέναντι σε αυτή την ιδιάζουσα κατάσταση. Ας διατηρήσουμε την αισιοδοξία μας και σύντομα θα ανακτήσουμε τους παλιούς μας ρυθμούς.
Νικολέτα Σπυριδάκη
Ψυχολόγος – Εκπαιδευτική Ψυχολόγος